مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان:

آمار بازیافت کاغذ در کرمان بالاتر از سرانه ی جهانی است

یکی از حوزه‌های پرکار و با مسئولیت‌های متعدد و متنوع شهرداری که ارتباط مستقیم و نزدیکی با زندگی روزمره‌ی مردم دارد، سازمان مدیریت پسماند است. ازسوی دیگر، فعالیت‌های این سازمان به گونه‌ای است که شاید بیش از بخش‌های دیگر، نیاز به مشارکت آگاهانه‌ی مردم دارد. بنابراین آگاهی از اقداماتی که توسط این سازمان انجام شده و هزینه‌هایی که برای شهر در بر داشته، می‌تواند نقش مهمی در افزایش مشارکت شهروندان در این بخش داشته باشد.

مدیریت، نظارت، طراحی و برنامه‌ریزی برای امور مربوط به تولید، ذخیره‌سازی موقت، جمع‌آوری، حمل، بازیافت و دفع پسماندها، بخشی از اموری است که این سازمان انجام می‌دهد. گفت‌وگوی ما را با «اسمعیل جهانشاهی» مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری، درباره‌ی اقدامات سال‌جاری این سازمان، هزینه‌های جمع‌آوری زباله در شهر و بخش‌هایی که نیازمند مشارکت بیش‌تر مردم است، می‌خوانید

• میزان زباله‌ی خشک و تر جمع‌آوری شده در سال‌ 95 چقدر بوده و برای این کار چقدر هزینه شده است؟

میانگین تولید روزانه‌ی زباله به ازای هر نفر در شهر کرمان، 750 گرم است و روزانه 350 تا 400 تن زباله جمع‌آوری می‌شود که این میزان در روزهای پایانی سال تا سه برابر هم افزایش پیدا می‌کند. 74 دستگاه خودروی حمل زباله و 228 کارگر در بخش جمع‌آوری زباله خدمت‌رسانی می‌کنند. هزینه‌ی جمع‌آوری هر کیلو زباله 80 تومان است و سالانه بیش از 10 میلیارد تومان در بخش جمع‌آوری، حمل و دفن زباله، و 12 میلیارد تومان در بخش تنظیف و رفت و روب معابر شهر کرمان هزینه می‌شود.

• مهم‌ترین اقدامات سازمان مدیریت پسماند در سال‌ 95 چه بوده است؟

فعالیت این سازمان در دو حوزه‌ی متفاوت است؛ حوزه‌ی مدیریت پسماند که در قالب معاونت بازیافت سازمان تعریف می‌شود و حوزه‌ی دوم مربوط به تامین ماشین‌آلات شهرداری و فعالیت در این زمینه است که در حوزه‌ی معاونت فنی و پشتیبانی سازمان قرار دارد. تامین ماشین‌آلات کلیه‌ی پروژه‌های عمرانی که توسط شهرداری در سطح شهر اجرا می‌شود و نیز باطله‌برداری، خاک‌برداری، تسطیح و گودبرداری به عهده‌ی این سازمان است. تهیه، نگه‌داری و تامین سوخت و سایر هزینه‌های ماشین‌آلات سبک شهرداری هم به عهده‌ی سازمان پسماند است. در سال‌جاری در پروژه‌های مختلفی مشارکت داشته‌ایم؛ ازجمله خاک‌ریزی و نخاله‌برداری در پارک‌های هزار، دانش، طبیعت، انقلاب، ایرانیان و پارک پدر و لکه‌گیری پیاده‌روها، تخریب و جمع‌آوری نخاله‌ها در گلبازخان، خاک‌ریزی برای اجرای سفره‌های هفت‌سین، جمع‌آوری پسماندهای ناشی از کندن قبرها و زباله‌ها را در مسجد صاحب‌الزمان که به‌صورت هفتگی انجام می‌شود. در همین روزهای پایان سال مشغول خاک‌ریزی یا خاک‌برداری برای حدود 40 پروژه‌ی شهری هستیم.

در زمینه‌ی پسماند نیز اقدامات خوبی در سال‌جاری انجام شد؛ ازجمله در زمینه‌ی کاهش تولید پسماند که در این راستا آموزش‌هایی به بیش از 50 هزار دانش‌آموز و کودک ارایه شد. هم‌چنین آموزش‌هایی با هم‌کاری شهردارمحله‌ها به شهروندان دادیم. علاوه بر آموزش پرسنل شهرداری درخصوص کاهش پسماند، آموزش‌های عمومی به مردم در فرهنگ‌سراها با هم‌کاری معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری ارایه شد که این اقدامات تا حدی در کاهش تولید پسماند کمک کرده است. در حال حاضر سرانه‌ی تولید زباله‌ی ما در کرمان نسبت به کشور، رقم قابل قبولی است.

جمع‌آوری زباله در شهر کرمان با بهترین شیوه که جمع‌آوری درب منازل است و به‌صورت شبانه و در ساعات کم‌ترافیک، انجام می‌شود. کار بسیار مهم دیگری که امسال انجام شد، واگذاری امر جمع‌آوری زباله‌ی سطح شهر به بخش خصوصی است. واگذاری به بخش خصوصی چند حُسن دارد که مهم‌ترین آن کاهش هزینه‌ است؛ هم‌چنین تصدی‌گری دولت را کم کرده و تمرکز ما را بیش‌تر معطوف به برنامه‌ریزی می‌کند. با این اقدام صرفه‌جویی خوبی صورت گرفت. تامین ماشین‌آلات جمع‌آوری زباله برای سازمان دشوار بود، اما براساس قراردادی که با بخش خصوصی داریم، باید تا پایان سال‌جاری تمام ماشین‌آلات جمع‌آوری زباله را مکانیزه کنند و این ماشین‌ها باید اتاق مخصوص حمل زباله داشته، جک‌دار باشند و قابلیت حمل پسماند پرس را داشته باشند. ضمن این‌که این شرکت‌ها ماشین‌های جدید هم خریداری کرده‌اند.

کار دیگری که در سال‌جاری انجام شد، راه‌اندازی محل نگه‌داری و عقیم‌سازی سگ‌های بدون صاحب بود. در سال‌های گذشته براساس دستورالعمل آن زمان، سگ‌ها با مسمومیت و سلاح گرم معدوم می‌شدند، اما براساس دستورالعمل جدید باید زنده‌گیری سگ‌ها انجام شود؛ بر این اساس، عقیم‌سازی و کنترل سگ‌ها را با هم‌کاری دانشکده‌ی دام‌پزشکی انجام می‌دهیم. در سال‌جاری بیش از 1200 قلاده سگ ولگرد به‌صورت زنده‌گیری، جمع‌آوری شده و مراحل عقیم‌سازی آن‌ها انجام شده و پس از آن یا رها شده و یا واگذار شده‌اند.

در سال‌جاری، سامان‌دهی خاک‌نخاله‌ها را انجام دادیم. شیوه‌نامه‌ای برای مدیریت معضل پسماندهای ساختمانی که میزان تولید آن از زباله‌های خانگی بیش‌تر و کنترل آن سخت‌تر است، به ما ابلاغ شده که باید با مشارکت بخش خصوصی این مساله را مدیریت کنیم. البته در این خصوص به هم‌کاری ارگان‌های مربوط ازجمله نیروی انتظامی و راهنمایی و رانندگی نیاز داریم تا بتوانیم با رانندگان خاطی برخورد کرده و آن‌ها را مجاب به اجرای شیوه‌نامه‌ی جدید و حمل و تخلیه‌ی اصولی نخاله‌های ساختمانی کنیم. در زمینه‌ی سامان‌دهی فاضلاب‌های سیار که براساس قانون، وظیفه‌ی شهرداری نیست؛ اما با توجه به این‌که این فاضلاب‌ها موجب آسیب به مزارع و آلوده کردن محصولات آن‌ها می‌شد، ما داوطلبانه مسئولیت حل موقتی این مساله را پذیرفتیم و اقدامات خوبی در این زمینه انجام شد.

درخصوص سامان‌دهی کارگاه‌ها و مراکز نگه‌داری مواد بازیافتی، امسال 300 کارگاه را شناسایی کردیم؛ برخی از آن‌ها تعطیل شدند و به باقی آن‌ها هم اخطارهای مرحله‌ای داده شد. بیشتر کارگاه‌ها برای نقل مکان به مرکز جدید تجمیع این کارگاه‌ها با عنوان «شهرک بازیافت» که در حال راه‌اندازی است، مجاب شدند. زمین این شهرک آماده شده و مجوز اولیه‌ی آن از شورا گرفته شده و در مرحله‌ی فراخوان و جذب پیمان‌کار است که امیدواریم در سال آینده افتتاح شود. 120 کارگاه را می‌توانیم در این شهرک سامان‌دهی کرده و از داخل محدوده‌ی شهر خارج کنیم. از هم‌کاری و کمک دستگاه قضایی در مدیریت پسماند و رسیدگی به مسایل بهداشتی شهر تشکر می‌کنم که نهایت هم‌کاری را با ما داشته‌اند و بدون هیچ اغماضی با تخلفات برخورد شده است.

برای تولید انرژی از پسماند نیز در سال‌جاری اقداماتی انجام شد و به‌صورت آزمایشی، استهسال گاز از زباله را داشتیم و در حال تحقیق روی تولید گاز از فاضلاب هستیم. در زمینه‌ی تولید برق از انرژی خورشید در محدوده‌ی سازمان نیز تا به حال پنج کیلووات تولید برق داشتیم. تولید صد کیلووات برق را هم در برنامه‌ی سال‌ آینده‌ی خود داریم.

• با توجه به این‌که تفکیک زباله و گذاشتن زباله‌ها در ساعت مشخص، دو مساله‌ی مهم در شهر کرمان است که موجب افزایش هزینه‌های سازمان پسماند می‌شود، برای فرهنگ‌سازی بیش‌تر در این زمینه در سال‌جاری چه اقداماتی انجام شده است؟

در بحث تفکیک از مبدا که نقش مهمی در کاهش زباله‌هایی که به محل دفن می‌رود، دارد، اقداماتی با هم‌کاری بخش خصوصی انجام داده‌ایم. در منطقه‌ی یک شهرداری، با آموزش‌هایی که داده شد، زباله‌های تر و خشک کاملا جداشده جمع‌آوری می‌شوند. در سایر مناطق هم در حال آموزش دادن و اجرای طرح‌هایی برای تفکیک کامل زباله‌ها در مبدا هستیم. برای ترویج تفکیک از مبدا در نمایشگاه‌های مختلفی حضور داشتیم و اطلاع‌رسانی‌هایی انجام شد. در حال حاضر 23 کلبه‌ی بازیافت در سطح شهر فعال هستند و مردم می‌توانند در نقاطی که طرح جداسازی انجام نمی‌شود، پسماندهای خشک جداسازی‌شده‌ی خود را به این کلبه‌ها تحویل دهند و در این مراکز، مبادله‌ی کالا یا خرید نقدی انجام شود. توزیع کیسه زباله و بروشور را درِ منازل داشتیم و به تک‌تک منازل و مغازه‌ها بروشورهایی با موضوع آموزش جداسازی پسماند و گذاشتن زباله در وقت معین داده شده است.

در زمینه‌ی تفکیک کاغذ، خیلی موفق بوده‌ایم؛ متوسط سرانه‌ی بازیافت کاغذ در دنیا 50 درصد است، البته در برخی کشورها تا 90 درصد هم دارند. آمار بازیافت کاغذ در شهر کرمان با همت هم‌کاران ما در سازمان و هم‌کاری مردم به بیش از 60 درصد رسیده است و ما از سرانه‌ی جهانی هم بالاتر هستیم.

نان خشک یک پسماند است، اما در جامعه‌ی ما مردم حرمت خاصی برای آن قایل هستند و نان را قاطی سایر زباله‌ها نمی‌کنند؛ این یک فرهنگ، عرف و عادت خوب است. چه اشکالی دارد به همه‌ی زباله‌ها این نگاه اقتصادی را داشته باشیم؟ همه‌ی مواد مصرفی، نعمت خدا هستند و عدم استفاده‌ی صحیح از آن‌ها کفران نعمت است. اگر مردم بدانند برای تولید یک تن کاغذ، 17.5 تن اصل درخت قطع می‌شود و مشکلات طبیعی و محیط زیستی امروز ناشی از استفاده‌ی ناصحیح ما از مواهب الهی است، در تولید پسماند و دورریز آن توجه بیش‌تری خواهند داشت. این آموزش‌ها باید در مدارس و در کتاب‌های درسی داده شود؛ سخنرانان مذهبی هم باید به این مسایل بپردازند. مردم باید خودشان، پسماندها را مدیریت کنند و بدانند هر هزینه‌ای که در زمینه‌ی پسماندها می‌شود، از جیب خودشان است؛ چون مردم خودشان هزینه‌ی خدمات شهری را می‌دهند. گذاشتن زباله‌ها در خارج از وقت معین، تولید بیش‌تر زباله و عدم تفکیک زباله‌ها، همه موجب هزینه‌های اضافه می‌شود.

در سال‌جاری، با تلاش‌هایی که برای فرهنگ‌سازی در زمینه‌ی گذاشتن زباله‌ها در رزوها و ساعات مشخص انجام شد، حذف جمع‌آوری زباله در روز را داشتیم که هزینه‌ی هنگفتی را برای شهرداری در پی داشت. با آموزش‌ها و راه‌اندازی گشت ویژه‌ی پسماند توانستیم این مساله را به صفر برسانیم که علاوه بر صرفه‌جویی قابل توجهی که دارد، از تردد ماشین‌آلات حمل زباله در طول روز و ایجاد ترافیک جلوگیری می‌کند.

از مردم تقاضا داریم انواع زباله‌های تر و خشک، زباله‌های کاغذی، فلزی و پلاستیکی خود را جداسازی کنند و اگر حجم زباله‌های تفکیک‌شده زیاد بود، با شماره‌ی 33126525 تماس بگیرند تا هم‌کاران ما به منزل آن‌ها مراجعه کرده و زباله‌های تفکیک‌شده را تحویل بگیرند. علاوه بر این، شهروندان برای تحویل کتاب و کاغذهای باطله می‌توانند با شماره‌ی 09138414778 تماس بگیرند.

• به اقداماتی که سازمان پسماند در زمینه‌ی تولید کود از زباله‌های شهری در سال‌ گذشته انجام داده و موفقیت‌هایی که در این زمینه داشته، اشاره‌ای داشته باشید.

کارخانه‌ی تولید کمپوست در طول سال فعال بوده و در این زمینه با بخش خصوصی مشارکت داریم. کار مهمی که امسال انجام شد، تولید ورمی‌کود از زباله‌ی شهری به‌میزان انبوه و باکیفیت بود. ما ثابت کردیم که می‌شود از کمپوست شهری هم ورمی‌کود را تولید کرد. در سال‌ گذشته 40 تن ورمی کمپوست از زباله‌ی شهری تولید کردیم. بخشی از این کمپوست را به‌صورت رایگان به سازمان پارک‌ها داده‌ و باقی را فروخته‌ایم. اضافه‌ی پسماند هم دفن بهداشتی می‌شود.

• نرم‌افزار جامع آماری سازمان پسماند که در سال‌ گذشته راه‌اندازی شد، چه قابلیت‌ها و مزایایی دارد؟

سامانه‌ی یکپارچه‌ی مدیریت پسماند، برای یک‌پارچه و دقیق‌سازی اطلاعات اداری، کارکرد ماشین‌آلات و مسایل مربوط به پسماند، در چند فاز اجرا شده و در حال تکمیل است. کلیه‌ی درآمدها و هزینه‌های سازمان را به‌روز و قابل ارزیابی می‌کند. هم‌چنین نرم‌افزار جامع تنظیف و جمع‌آوری زباله را هم داریم که نرم‌افزار به‌روزی است. در حال طراحی سیستم توزین دقیق هستیم که اطلاعات را دقیق‌تر می‌کند و خطاها را به صفر می‌رساند.