ورمی‌کمپوست چیست

متشکل از ورمی (کرم خاکی) و کمپوست )کود آلی) به معنای نوعی کود آلی است که از فعالیت کرم خاکی حاصل می‌گردد.

بیش از ۲۷۰۰ نوع کرم خاکی در طبیعت وجود دارد این کرم‌ها با کاوش خاک و تغذیه عناصر موجود در خاک و آمیختن آن با آنزیم‌های موجود در بدن خود، خاک را تازه می‌کنند و قدرت باروری آن را افزایش می‌دهند همچنین به دلیل جابجایی مداوم در خاک، با ایجاد سوراخ‌های زیاد، راه نفوذ اکسیژن به خاک را آسان می‌کنند.

کلمه ورمی (Verms) از لغت لاتین ورم (Vermis) گرفته شده که به معنی کرم است.  نام علمی آن ایزینیا فتیدا Eisenia fetida است

روشهای تولید ورمی کمپوست

تولید ورمی کمپوست فرایندی نیمه هوازی است (حدود ۸۰٪ رطوبت) که توسط گونه‌ای خاص از کرمها، قارچ‌ها، باکتری‌ها، و اکتینومیست‌ها انجام می‌شود، همچنین مواد حاصل از بستر رشد کرم بوده که پس از دفع مواد زائد از سیستم گوارشی کرم در محیط باقی می‌ماند، ورمی‌کمپوست، مجموعه‌ای از فضولات کرم به همراه مواد آلی تجزیه شده و نیز اجساد کرم‌هاست که برای گیاه ارزش غذایی فراوانی دارد. در خاک‌هایی دارای مواد دفع شده توسط کرمها، عناصری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم ۵ – ۱۱ مرتبه بیشتر از خاک‌های بدون کرم است. در اثر عبور مواد آلی از دستگاه گوارش کرم، عناصری از جمله ریزمغزی‌ها زیاد می‌شوند.

تولید ورمی‌کمپوست، تغذیه کرم‌های قرمز حلقوی بارانی موسوم به ( Eisenia fetida) از مواد آلی پسماندهای آشپزخانه بوده و محصول این فرایند کود آلی است که یکی از غنی‌ترین کودهای شناخته شده در دنیا است.

تولید مثل در کرم های ورمی کمپوست  چگونه و در چه اندامی اتفاق میفتد؟

کرم های ورمی کمپوست هم نر هستند و هم ماده . یعنی آنها هم اندام جنسی ماده و هم نر را دارا هستند .

تولید مثل خیلی معمولی بر روی سطح زمین اتفاق می افتد . دو کرم که به سن باروری رسیده اند به یکدیگر از قسمت کلیتلوم – Clitllum میچسبند . تمایز بین کرم های کوچک و بزرگسال کاملا با داشتن اندام کلیتلوم مشخص است .

دو کرم به یکدیگر طبق شکل میچسبند و اسپرم از طریق منافذ پوست به اندامک جنسی کرم دیگر وارد میشود. هر دو کرم ترشح ماده ای دارند که باعث میشود تبادل اسپرم در شرایط امنی صورت بگیرد تا ترکیب اسپرم با تخمک کلیتلوم در امتداد بدن هر دو کرم حرکت میکند .

روش تولید مثل در کرم خاکی گونه ایزینیا فتیدا Eisenia fetida

روش‌های جفت‌گیری برای همه گونه‌های کرم خاکی یکسان نیست، کرم‌های خاکی در اکثر ماه‌های سال می‌توانند تولیدمثل کنند و مخصوصاً در ماه‌هایی که رطوبت هوا زیادتر است افزایش می‌یابد.

تغذیه کرم ورمی کمپوست

غذای اصلی کرم‌های ورمی‌کمپوست بقایای مرده و پوسیده گیاهی به انضمام بقایای ریشه‌ی گیاهان و نیز کود دامی است. کرم‌های قرمز بارانی بیشتر مواد زائد آشپزخانه را نیز خواهند خورد ضایعات سبزیجاتی که در حین تهیه غذا بوجود می‌آید برای کرمها قابل استفاده می‌باشد. مانند پوست سیب‌زمینی، هویج، کاهو، کلم، کرفس، سیب، پوست موز، گریپ فروت و پوست پرتقال، برگ چای، چای کیسه‌ای، تفاله قهوه، کاغذ و مقوا. بعضی از ضایعات زودتر از سایر مواد به کود تبدیل می‌شوند. پوست زائدات کشاورزی شامل باقیمانده محصولات و محصولات جانبی آنها مانند زائدات غلات، دانه‌های روغنی، نیشکر، ساقه ذرت، کتان، کنف، محصولات فرعی کارخانجات روغن، کارخانجات چای و شکر و صنایع مرتبط با میوه و سبزیجات دارای قابلیت ورمی‌ کمپوست هستند، روزنامه‌های سیاه و سفید معمولی نیز می‌توانند ورمی کمپوست شوند هر چند نیتروژن آنها پایین است و در نتیجه سرعت تجزیه را کاهش می‌دهند. اگر کاغذ ورمی‌کمپوست شود نباید بیش از ۱۵ درصد وزن کل مواد توده ورمی کمپوست باشد.

توجه به این نکته ضروری است که کرمها با فلزات، فویل، پلاستیک، مواد شیمیایی، روغن، حلال‌ها، حشره‌کش، صابون، رنگ و… تغذیه نشوند. همچنین باید از انواع مرکبات (پرتقال، لیمو شیرین و گریپ فروت)، پیاز، سیر، میخک، غذاهای پر ادویه و خیلی تند و غذاهای اسیدی اجتناب نمود، همینطور نباید از خرزهره و دیگر گیاهان سمی برای تغذیه کرمها استفاده گردد. گیاهان که با آفت کش یا علف کش سمپاشی شده‌اند نباید در فرآیند کمپوست سازی استفاده شوند. همچنین برخی از مواد به علت اینکه سلامتی انسان را به خطر می‌اندازند و یا مایه رنجش انسان می‌شوند نباید برای تولید کود استفاده شوند.

باید توجه داشت که مخلوط کود حیوانی و بقایای گیاهی که پوسیده نباشند در صورت تامین رطوبت مراحل پوسیدگی را خواهند گذراند و به علت فعالیت میکروارگانیزمها دمای آن تا ۸۰ درجه سلسیوس (سانتیگراد) بالا می‌رود که برای کرمها قابل تحمل نیست و لذا باید از کود حیوانی و بقایای گیاهی تنها در صورتی استفاده کرد که به حالت پوسیده یا نیمه پوسیده باشند و مرحله کمپوست شدن را گذرانیده باشند. کرمها در خارج از سفره غذایی حرکت نمی‌کنند و به همین علت جمعیت آنها بسته به دسترسی به مواد غذایی رشد کرده و تثبیت می‌شود.

شرایط تولید ورمی کمپوست

رطوبت مناسب بستر، هوادهی، تغذیه، جلوگیری از سفت شدن بستر و نگهداری ph در حد ۷-۸ از نکات کلیدی در تولید کرم ورمی‌کمپوست است.

محل قرار دادن کرم ها

جعبه های کرم در بعضی از جاها مثل آشپزخانه ، پاسیو، گاراژ، بالکن و ... قرار می گیرند. شما باید درجه حرارت، رطوبت و تهویه مناسب بستر را فراهم آورید. تمامی کرم ها به رطوبت احتیاج دارند و جعبه ها باید همیشه حاوی رطوبت باشند کرم ها احتیاج به اکسیژن دارند و جریان هوا باید همیشه در اطراف جعبه وجود داشته باشد. کرم ها در درجه حرارت مختلف فعالیت دارند ولی نباید محیط زیاد گرم و یا سرد شود. جعبه کرم ها باید در تمامی سال بیرون باشند ولی ممکن است در زمستان به داخل برده شوند. جعبه های بیرونی به راحتی هوا می گیرند. وقتی درجه حرارت به زیر 10درجه سانتیگراد سقوط می کنند باید جعبه ها به درون منزل برده شوند.

بسترکرم ها

بستر مناسب شامل موارد زیر است:

کاغذ خرد شده یا روزنامه خرد شده (رنگی نباشد).

برگ خرد شده و کاه خرد شده

علف های خرد شده

خاک اره

ساقه های لیفی

مزایای استفاده از ورمی کمپوست

سبک و فاقد هرگونه بو

عاری از تخم علفهای هرز

حاوی میکروارگانیسم‌های هوازی مفید

بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی

دارا بودن عناصر میکرو مانند آهن، روی، مس و منگنز

دارا بودن مواد محرکه رشد گیاهی نظیر ویتامین‌ها به ویژه ویتامین B12

قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی

عاری از باکتری‌های غیرهوازی، قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌های پاتوژن

اصلاح کننده خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک

انطباق کامل با الزامات قوانین و مقررات محیط زیست

تولید در داخل کشور

قابل مصرف در پرورش کلیه محصولات کشاورزی

هوادهی خاک با ایجاد خلل و فرج و ایجاد پوکی در خاکهای متراکم

می توان نتیجه گرفت که استفاده از این نوع کود، کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی افزایش می­دهد، و مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد.