امروزه با افزایش بی رویه جمعیت شهرها و گسترش ساخت و سازهای عمرانی و ساختمانی، همچنین تخریب و مرمت ساختمان ها، میزان پسماندهای ساختمانی و عمرانی به نحو چشمگیری در حال افزایش است.  وجود پسماند های ساختمانی و عمرانی،  معضل ها زیادی را ازجمله آلودگی های زیست محیطی، بدمنظرگی فضای شهر، مرگ و میر افراد در اثر برخورد اتومبیل ها با نخاله های موجود درمعابر بویژه در تاریكی شب را ایجاد می کند.

ضایعات ساختمانی یا نخاله‌های ساختمانی

عبارت است از موادی که به شکل ناخواسته و تصادفی در عملیات ساخت‌وساز تولید می‌شود. این ضایعات شامل مصالح ساختمانی از قبیل عایق، میخ، سیم برق، میلگرد و همچنین ضایعات حاصل از فرایند آماده‌سازی مقدماتی محل پروژه همچون مصالح لایروبی، کنده درختان و قلوه سنگها می‌شود. نخاله‌های ساختمانی، ممکن است دارای سرب، آزبست و یا سایر مواد خطرناک باشد.

بسیاری از پسماندهای ساختمانی، تشکیل شده‌اند از مصالحی چون آجر، بتن و چوب که بنا به دلایلی در طی عملیات ساخت‌وساز بدون استفاده مانده‌اند. تحقیقات نشان می‌دهد که مقدار این ضایعات برابر با ۱۰ تا ۱۵ درصد کل مصالحی است که در عملیات ساختمانی به کار می‌رود. این مقدار بسیار بیشتر از میزانی است که توسط برآوردکنندگان در نظر گرفته می‌شود. با توجه به تنوع قابل توجه در بین انواع کارگاه‌های عمرانی، امکان فراوانی برای کاهش مقدار این ضایعات و استفاده مجدد از ضایعات در پروژه های دیگر وجود دارد.

محتویات دفن ضایعات

برخی از اجزای ضایعات ساختمانی همچون دیوار خشک در فرایند دفن، از خود گاز سمی سولفید هیدروژن منتشر می‌کنند. بنابراین برای محیط زیست ایجاد اشکال می نمایند.

برخی از مواد خطرناک بدون این که توسط دستگاه نظارت مورد تایید قرار بگیرند، اجاره حمل به محل دفن را نخواهند داشت. علاوه بر این بر حمل و دفن مناسب مواد سمی همچون سرب، آزبست، یا مواد رادیواکتیو نیز رسیدگی می‌کنند.

بازیافت

امکان بازیافت بسیاری از اجزای نخاله‌های ساختمانی وجود دارد. برای حمل ضایعات از ماشین‌های مخصوص حمل استفاده می‌شود. قلوه سنگ‌ها را می‌توان خرد کرده و در پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده دوباره قرار داد. ضایعات چوب را نیز می‌توان بازیافت کرد.

ضایعات ساختمانی، در اثر فرایند بازیافت به شن‌هایی با اندازه‌های مختلف تبدیل می‌شوند که می‌توان در کارهای عمرانی در کنار ماسه الک‌شده از آن استفاده کرد.

راهکارهایی در مورد پسماندهای ساختمانی

تصميم گيری در مورد محل دفع ضایعات ساختمانی:

تولید کنندگان ضایعات ساختمانی می توانند از طریق انتقال به محل دفن و انتقال به محل بازیافت زباله تولیدی را دفع نمایند . استفاده کنندگان از مصالح تنها می توانند از مصالح بازیافت شده یا مصالح تهیه شده از منابع اصلی استفاده کنند . امکان دفع نامناسب و غیر قانونی وجود ندارد . از آنجائیکه احتمال دفع نامناسب در ایران زیاد است . مراکز بازیافت تنها با هدف تبدیل ضایعات ساختمانی به مواد قابل استفاده ایجاد می شوند و سوددهی به عنوان عامل تعیین کننده محسوب نمی شود . این بدین معنی است که هزینه بازیافت شامل انتقال به مرکز و عملیات انجام شده به منظور مناسب سازی برای استفاده مجدد می باشد . و این امر تنها با حمایت دولت امکان پذیراست

تولید کنندگان ضایعات ساختمانی زمانی که هزینه انتقال به محل بازیافت از انتقال به محل دفن کمتر باشد این کار را انجام می دهند

تصمیم گیری در مورد استفاده از مصالح:

دومین شرط در ایجاد مراکز بازیافت حصول اطمینان از انتخاب این نوع مصالح بازیافتی توسط استفاده کنندگان می باشد . کاربران زمانی از مصالح بازیافتی استفاده می کنند که این مصالح از مصالح دست اول ارزان قیمت تر و کیفیت مشابهی درمقایسه با آنها داشته باشند . همچنین عامل موثر دیگر در این انتخاب، هزینه حمل و دیگر هزینه های مربوط به استفاده از این مصالح دست دوم می باشد .

قراردادن ماليات و یارانه:

با قرار دان مالیات به عنوان یك راه حل مثبت طبق نظر بسیاری از اقتصاد دانان اثرات بد تولید ضایعات ساختمانی و استخراج موادو مصالح از منابع آنها ، کاهش خواهد یافت.